Serat Wulangreh Pupuh Gambuh

 Serat Wulangreh Pupuh Gambuh

Piwulang ing Serat Wulangreh lan ngapresiasi Serat Wulangreh.

            Piwulang ing Serat Wulangreh iku maneka warna. Serat wulangreh  diserat/ditulis dening Sunan Pakubuwana IV. Serat Wulanbreh wujude arupa tembang. saben pupuh tembang, duweni isi piwulang kang migunani kanggo para bocah, wong tuwa, wong nom ing masyarakat lan kanggo sing maca. Tembang ing serat wulangreh wonten 13, yaiku ana dhandhanggula, kinanthi, Gambuh, Pangkur, Maskumambang, Dhudhuk wuluh, Durma, Wirangrong, Pocung, Mijil, Asmarandana, Sinom, lan Girisa. tembang kang samangke di rembug yaiku tembang/pupuh Gambuh. Isi piwulang Pupuh gambuh ing Serat Wulangreh yaiku larangan duwe watak adigang, adigung, adiguna. 

adigang tegese: ngandhalake kuwasa

adigung tegese: ngandhalake kakuwatan

adiguna tegese: ngandhalake kapinteran.

pupuh tegese kumpulane pada-pada kang padha.

pada tegese kumpulane gatra kang mangun sawijine tembang macapat.

          Watake tembang gambuh yaiku grapyak, samanak. Pupuh gambuh ana ing Serat Wulangreh kababar 17 tembang. Tembang Macapat iku duweni Paugerane sing jenenge guru gatra, guru wilangan, guru lagu.

guru gatra yaiku cacahing gatra/baris/larik saben sapadha.

guru wilangan yaiku cacahing wanda/suku kata saben sagatra

guru lagu yaiku tibaning swara (a,i,u,e,o) ing pungkasane/mburine gatra.

JINIS-JINIS TEMBUNG

 

Jinis-Jinis Tembung

Jinis-jinis tembung:

1. Tembung aran (kata benda) yaiku tembung kang mratelakake/nuduhake jeneng barang utawa apa wae kang dianggep barang.

Tuladha: pit, kursi, topi, buku, meja, laptop, gunung, bis, omah, lsp.

2. Tembung kriya (kata kerja) yaiku sakabehing tembung sing mratelake solah bawa utawa tandang gawe.

Tuladha: tuku, nangis, mlaku, turu, lunga, ditulis, ngguyu, mulih, lsp.

3. Tembung kaanan(sifat) yaiku sakabehing tembung sing mratelake kaanane utawa wateke barang.

Tuladha: abang, cilik, ayu, kuru, lemu, panas, adhem, lega, sesak, resik, reged, lsp.

4. Tembung katrangan yaiku sakabehing tembung sing mratelakake katrangan marang tembung liya.

Tembung katrangan liyane: mung, meh, padha, dudu, mau, ingkang, kana, mengko, tau, mesthi, lsp.

5. Tembung sesulih yaiku tembung kang digunakake monangka sesulih wong, barang utawa apa wae kang dianggap barang.

Tembung sesulih bisa kaperang dadi tigang werna:

a. Tembung sesulih wong kapisan (aku, ingsun, kula, abdi dalem, lsp.)

b. Tembung sesulih wong kapindho (dheweke, kowe, sampeyan, sliramu, lsp.)

c. Tembung sesulih wong katelu (dheweke, panjenengane, iku, kuwi, apa, sapa, ku,

mu, lsp.)

6. Tembung wilangan yaiku sakebehing tembung sing mratelake wilangan (angka).

Tuladha: siji, loro, seprapat, kapisan, kapindho, sepira, lsp.

7. Tembung ancer-ancer yaiku tembung kang gunane kanggo ngancer-nganceri tembung aranlan mapane tansah ana sangarepe tembung aran lan sifat.

Tuladha liyane: saka, ing, menyang, dhateng, dhumateng, tumrap, marang, kanthi lsp.

8. Tembung panggandheng yaiku sakabehing tembung sing gunane kanggo nyambung ukara

siji lan liyaneutawa tembung siji lan tembung liyane.

Tuladha: dene, nanging, lan, utawa, saha karo, malah, banjur, mulane, sarta, lan, kajaba, jalaran, sabab, marga, awit, lsp.

9. Tembung panyeru yaiku sakabehing tembung sing nggambarake wedharing rasa pangrasa/raos manungsa kayata  remen, kaget, gumun, kuciwa, lsp.

Tuladha: adhuh, ah, eh, lho, nah, wah, lha, kok, hus, lsp.

10. Tembung panyilah yaiku sakabehing tembung kanggo nyilahake patrap, barang, bab, utawa

liyane (kata sandang).

Tuladha: si, sang, para. Ingkang.