Materi Pacelathon Kelas 8

PACELATHON

Pacelathon utawa gunem yaiku omong-omongan wong siji karo liyane. Ing gunem mau kudu nggatekake sapa sing dijak gunem lan basa apa sing kudu digunakake. Seyogyane anggone gunem marang wong liya kudu nggatekake unggah-ungguhing basa, supaya anggone gunem padha baen kepenake. Basa jawa intine ana rong basa, yaiku basa jawa ngoko lan basa jawa krama. Basa ngoko digunakake kanggo micara marang wong sing wis rumaket utawa wong sing saprantaran., dene basa jawa krama digunakake marang wong kang lewih tuwa utawa perlu diajeni kanggo ndhuwurake wong kang dijak micara. Mula banjur ana basa ngoko alus lan basa krama alus. Ing sajroning pacelathon ana unsur-unsur sing mbentuk, disebut uga unsur intrinsik. Unsur Intrinsik antarane:

1.      Tema

Tema yaiku gagasan, ide utawa pokok pikiran sing dadi dhasaring cariyos/crita.

2.      Paraga

Paraga yaiku wong sing ana ing njero crita. Umume tokoh arupa manungsa, tapi bisa uga arupa kewan utawa wujud tartamtu. Watake paraga ing anatarne:

·         Paraga protagonis yaiku paraga sing duweni sipat santun, apik kelakuane, manut aturan sing gumathok.

·         Paraga antagonis yaiku paraga sing remen/seneng nglawan/nentang marang paraga protagonis (disebat uga paraga kang jahat).

·         Paraga figuran yaiku paraga sing semendhing perane (paraga pelengkap).

·         Paraga tritagonis yaiku paraga penengah.

3.      Alur utawa plot

Alur yaiku rangkening kedadeyan ing crita. Jinis alur miturut urutan kedadeyane:

·         Alur maju (rangkening kedadeyan urut saka wayah kedadeyan laju dhateng ngajeng terus).

·         Alur mundur (rangkening crita diawali saka akibat kedadeyan, saka kedadeyan sadurunge).

·         Alur maju-mundur (alur campuran)

4.      Latar/setting

Latar utawa setting diperang dadi 3 yaiku

·         Latar papan panggonan (panggenan ing cariyos)

·         Latar Kahanan (swasana kedadeyan ing cariyos).

·         Latar Wekdal/wektu

5.      Cara mawas/sudut pandang, yaiku kahanan pangripta pas gawe karangan.

Wong kapisan : panulis mapanake minangka ‖aku‖ ing crita. Panulis kaya-kaya nyritakake lelakone dhewek. Wong katelu, panulis mapanake awake ing sanjabane crita. Panulis nggunakake tembung dheweke.

6.      Piwulang yaiku pesen utawa nilai moral sing ana ing crita.

Tuladha Pacelathon Tata Krama!

“Wektu iku ana ing ruang guru, Pak Azwar saweg ngoreksi buku siswa, ijig-ijig ana siswa sing arep takon tugas, amarga dina wingi ora mangkat sekolah.”

Ali             : “assalamu’alaikum Pak”

P. Azwar    : “Wa’alaikum salam, mas, ana apa mas?

Ali             : (tangan ngapurancang kaliyan matur) “Nuwun Sewu Pak, nyuwun ngapunten, kala wingi kulo boten pangkat sekolah, kadosipun wonten tugas, menapa saged kula nyuwun tugasipun kangge nggantos kala wingi kulo boten pangkat.”

P. Azhar    : “Oh, nggih kaleresan, Mas Ali kanggo ngganti tugas wingi, nggarap LKS hal 45 nang kertas ya, ngesuk ditumpuk nang meja Pak guru”!

Ali             : “ nggih Pak, Matur Suwun nggih Pak”.

P. Azhar     : “ ya mas”.